Friday, December 12, 2025 | 08:50 PM ISTहिंदी में पढें
Business Standard
Notification Icon
userprofile IconSearch

Text of PM's reply to the debate on Motion of thanks to President's Address in Rajya Sabha (Preliminary Transcript)

Image

Delhi

?????? ?????? ??,

?????? ?????????? ?? ?? ??????? ??, ??????? ???????? ?? ???? ??????? ?? ????? ??? ??? ??? ?? ?????? ?????????? ?? ?? ??????? ?? ??????? ????? ???? ?? ??? ??????? ??? ??? ?? ?? ??? ?? ?? ????????? ???? ?? ??? ??????? ??? ???, ?? ?? ?? ?????????? ?? ?????? ?????????? ?? ?? ??????? ?? ?? ??????? ???????? ?? ????? ?????

????? ??? ??? ?????? ??????? ?? ??????? ?? ?????????? ???? ??? ??? ???? ????? ???? ?? ??? ??? ?? ?? ?? ??? Council of States ??? ?? ??? ?? ?? ????? ??? ?????, ?? ?? ????? ?? ???????????? ???? ????, ?? ?? ????? ?? ???? ?? mood ?? ???? ?? ?? ?? ????? ?? ???? ?? mood ????? ??? ???? ???????? ???????????? ??? ???? ???? ???? ?? ?????? ???? ???? ?? ?? ???? ??? Council of States ?? ????? ?? ?? ????? ?? ?? ??????? ???, ???? ?? ?? ????? ?? ???? ??????? ??? ?? ?? ???? ?? ???? ?? ????? ????? ???, ???? ???????????? ???? ???? ???? ?????? ?? ??, ????????? ?? ??? ?? ??? ?? ?? ????????? ??, ???? ?????? ?? ??? ????? ?? ???????????? ???? ???, ?? ????? ??? ?? ???????? ?? ??, ???? ???????????? ???? ?? ????? ?????????? ???? ??? ?? ?? ???? ??? ?? ??? ???? ?? ?? ??? ?????? ?? ???, ???? ?? ?? ???? ?????-????????? ?? ???? ?? ??? ?? ????? ?? ??, ?? ????? ?? ???? ???????? ?? ??????-??????? ?? ??? ?? ??? ?? ??? ?????? ?? ??? ??? ????? ???? ?? ??? ????? ???? ?? ?? ???? ????-???? ?????????? ??? ?? ???? ??????? ?? ?? ?? ????-???? ?????????? ?????? ??? ?? ???? ???? ???????

?????, ???????? ??? ? ??????? ???? ?? ??? ???, ? ?? ???? ???? ???? 14 ??? ?? ?????? ??? ?? ??? ??? ????? ?? ????????? ?? ???? ??, ??? ???? ??? ?? ???? ?????? ???? ??? ???? ??, ???? ????? ???, ?? ??? ???? ???? ?????? ?????? ?? ?????? ?? ?? ????? ??? ???? ???? ??? ?? ????? ??????? ?? ?????? ????? ??, ???? ????? ??, ?? ?? ????? ???? ???????? ???, ??????? ??? ????-???? ????? ???? ??? ??? ???? ???? ??????? ???? ???? ??, ????? ?? ??? ???? ???? ??? ?? ????? ?? ????? ??? ???? ?? ???, ???? ???? ??? ????? ?? ???? ?? ???? ??? ? ???? ???, ? ???? ???? ????? ?? ????? ?? ?? ??? ???? ?????, ????? ?? ????? ??? ???? ??????

?? ????? ???? ?? ?? ?? ??? ???? ?? ?? ??? ??? ???? ??, ??????? ?????? ???? ???? ????? ?? ??? ??? ?? ??? ??, ????? ?? ??? ??? ?? ???? ?????? ??? ??? ??, ??????? ?? ??, ?????? ?? ?? ????? ???? ??? ?? ?? ?????? ??????, ???????? ?????? ???? ????? ???????? ?? ??? ???????? ?? ?????? ?? ?????? ????? ?? ??? ?? ?? ?? ??? ?? ????? ???? ???? ??? ?? ?? ???? ???? ???, ????? ????? ?? ???? ????? ???? ???? ??, ?? ??? ????? ???? ??? ?? ??? ?? ?????? ?????? ???? ????? ?? ???-????? ?????? ?? ???? ?? ???? ???? ?? ???????? ?? ??? ?? ???? ??? ??? ????? ???? ?? ???? ???? ?? ????? ?? ????? ?? ????? ???? ?? ??????? ????? ???? ?? ??? ???? ????? ?? ????? ? ??, ?? ??? ?? ?? ?? ?? ???? ?? ?? ????? ?? ??? ????? ???? ???

?? ??? ?? ?? ??? ???? ???? ????, ?? ??? ???? ?? ???????? ?? ?? ??? ?? ??? ?? ???? ???? ????, ?? Treasury Bank ?? ??? ????, ?? ?? ???? ???? ???, ???????? ??? ?? ??? ?? ?? ?? ??? ?? ??? ?????? ??? ???? ???? ?? ?? ?????? ??? ?? ????? ?? ?????? ?? credit ???? ?? ???? ?? ????? ???? ???, ?? ????? ?? ?????? ??? ???? ?? ???????? ?? ???? ??????? ??????? ????? ??? ???, ?????... ????? ??????? ?? ?? ??? ?? ?? ??? ??? ?? ???? ??? ?? ?? ?? ??? ??????? ?? ?????? ??, ?? ?? ?? ??? ??????????????? ?? ?????? ??, ??? ????? ??????? ?? ?????? ??? ??? ??? ??? ???? ????? ???? ?? ??? ?????, ?????? ?????? ?? ????? ?????????? ?? ???? ?? ??? ??? ??? ??? ?? ?? ???? ????? ??? ?? ?? ?? ?? ?? ??? ???? ???? ??? ?? ??? ?? ???? 15 ?????, 1947 ?? ??? ??? ?? ????? ??? ???? ??? ?? ??? ?????? ?? ????????? ?????? ?? ??? ??? ??? ?????? ??, ??????? ??, ???????? ??, ??????? ??, ???????? ??, ??????? ??, ??????? ??, ??? ?? ???????? ??? ????? ????? ???? ????? ??, ?? ??? ????? ??, ??????? ?? ??? ???? ????? ??? ?? ?? ??? ???, ?????????? ?? ????? ??? ?? ??? ??? ???? ????

?? ????? ???? ???? ?? ?? ?? ?? ????, ?? ?? ???? ???? ???? ??? ????? ???, ????? ???? ???? ??? ?? ??, ??-??-?? ?? ??? ?????? ?? ???? ??, ?? ?????? ?? ???? ???? ?? ??? ????? ?? ???? ?? ? ?? ?? ???? ?? ?????? ?? ??????? ?? ?????? ???? ?? ????? ????? ???? ??? ??????? ?? ????? ?????? ???? ??? ???? ????? ?? ???? ???, 84-86 ?? ?? ???? ???, ????? ??? ???? ??? ???? ??????

?? NDA ????? ??, ?? ?? ????? ?? Multipurpose National Identity Card Project. ?? ??, ?? ?? ?? ????, UIDAI - ??? ????? ??? ???-????

??????? ??????? ?????? ????? ??????? ?? ?? ??? ??? Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act ???? ??? ???

??? ?? ?? ??? ????? ?? Freedom of Information Act, ?? ??? Right to Information Act.

??? ?? ?? ??? ?? ?????? ???? ?????, ?? ??? National Food Security Act.

??? ?? ?? ??? ??, ?????????? ??????, post 86th Constitutional Amendment. ?? ???? Right of Children to Free and Compulsory Education Act.

??? ?? ?? ??? ?? ???????? ????? ????? ?????? ????? ?? ???? National Rural Livelihoods Mission. ??? ?? ?? ??? ?? Total Sanitation Campaign, ?? ???? ?????? ???? ???????

??? ?? ??? ?? Insurance Regulatory and Development Authority ?? ???? Pension Fund Regulatory and Development Authority Act.

?????? ?????? ??, ???? ?? ??? ???????? ????? ?? ??? ???? ?? ?? ??? ??? ?? ??? ??, ?? ??? ??, ????? ??, ???? ??? ??? ???? ??? ??? ??? ?? ????? ?? ??? ?? ?? ??????? ??????? ???? ????? ???? ???? ?? ???????? ???? ??? perception ?? ???? ?? ?????? ???? ?? ???? ??????? ???? ???, ?? ?? ????? ??? ?? ?? ???? ?? ???? ????? ?? ???? ?? ????? ?????? ?? ????? ?? ???????? ???? ??? ????? ???? ?????? ???? ??? ????? ??? ?? ?????? ???? ??, ???? ??? ?? ?????? ???? ??? ????? perception ?? ???? ?? ???? ?? ????? ??? ??? ??????? ?? ?? ???? ??? ??? ??? ?? ?? ??? ?? ?? ???? ?????? ????? ????? ???, ???? ?????? ???? ????? ???, ?????-????? ?? ??? ??? ???

?? ?????, ?? ?????? ?? ?????? represent ???? ??, ?? ??????????? ?? ?? ?????? represent ???? ??? ???? ?? ??? ?????? represent ???? ??, ?? ??????? ?????? ?? ?????? represent ???? ??? ?? ????? ?? ???? ?? ???? ??????????? ?? ????? ??? ?? ????? ?? ?? ?? ?? Hindi Belt ?? ??? ???? ?? ????? ??? ?? ?? South ??? ?? ????? ????? ??? ??? ??? ??? ???? ?? ?? ????? ??? ?? ???-??? ?? ?? ?? ?? ???? ????? ???? ?? ?? ???? ???? ?? ??? ?? ?? ?????? ??? ???? ???? ????? ?? ??? ?? ???? ???? ????? ????? ???? ?????

???? ?? ?????? ??????? ???????? ??, ??? ?? ??? ????? ???? ????? ?? ?????????? ??, ???? ?????? ??, ????????? ??, ?????? ??, ???????? ??, ?????? ??, ???? maximum ??????? ????? ??, ????? ?? ?? ????? ???? ?? ???? ?? ??????? ???? ?? ?????? ???? ?????? ?? ????? ?? ??? ???? ?? ?? ????? ?? ?? ???? - ???? ???????? ??? ???? ???? ?? ??? - ???? ?????? ???? ?????? ????? ????? ?? ??? ?? ??? ??? ???????? - ???? ?? ?????? ??? ???? ???? ?? ??? - ???? ?????? ???? ?????? ????? ??? ??? ?????-?????? ???? ?? ??????? ??? ???????? ??, ???? ?? ?? ????? ??? ??????? ???? ?????, ???? ??? ???? ???????? ??, ???? ?? ?? ?????? ?? ????? ??? ????

?? ???? ??????? ?? ???, ?? ????? ?? ?? ??? ????? ?? ???? ????? ?? ?????? ???? ?????? ?? ??????? ?????, ???? ??????? ????? ????-???? ??? ??, ?? ????? ??? perception ?? ???? ?? ?? ????? ???? ???? ???, ?? ???? ?????? ????? ???? ???-???? ?? ???? ?? ???? ??? ???? ??? ?????? ????? ??? ????? ??????? ?? ?? ?? ?????? ??, ?? ??? ????? ?? ????? ?? ?? ???? ?? ????? ?? ??? ?? ?, ????? ??????? ???? ?? ??? ??, ???????? ??? ?? ??? ??? ?? dialogue ???? ??? ?? ????? ??, ???? ????? ?? ???? ???? ?? ?????? dialogue ?? ?? ?? ?? ???? ???? ??? ???? ??, ???? ??? ???? ??? ?? ????? ??? ??? ????? ????? ????

???? ??? ???? ?? ??????

???????????? ???? ??????? ????: ??? ?? ?? ???? ??? ?? ??? ??? ?? ??? ?? ??? ???? ????? ???? ?? ??? ???? ???? ???? ?? ???? ?? ????? ?? ??????? ?????? ???? ?? ???? ?????? ???? ?? ??? ??? ???? ??????? ?? ????? ???????? ?? ??, ???? ???? ????? ?? ???? ???? ????, ??? ???? ?? ??? ???? ?? ??? ?? ?? ??? ??? ??, ????? ??? ??????? ???? ??? - ?? ???????? ??????, ???? ?? Corporate ?? ??? ????????? ?? ????? ?????? ?? ??? ??? ????? Quality of life ?? ??? ????? ?????????? ?? ???? ??? ??? ??, ??????-??????? ??? ???? ???? ??? ??? ??? ???? ?? ???????? ???? ?? ???? ???? ?? ?? ?????? ?? ?? ??? ????? ??? ?? ??? ?? ???? ?? ???? ????? ???? ???? ?? ????? ?? ?????? ?? ??? ???? ????

??-?? ?????: ?? ??? ?? ???? ?? Bank ??? accounts ????? ???? ?? Corporate ?? ????????? ?? ????? ??-?? ?????, ?? ?????? ?? ???? ?? ???? ???? ???? ?? ? ?????? ?? ????????? ???, ?? ? Corporate World ?? ????????? ??? ????? ??? Toilet, ?? ??? ?? ????? ???? ???? ???? ?? ????? ???? ???? ?????? ????? ???? ???? ?? ????? ???? ???, ??????-??????? ??? ???? ???? ????? ???? ???, ??????? ?? ???? ???? ??, ????? ?? aspiration ?? ?? ?????? ?? ?????? ??? Toilet ???? ??, Toilet ?? ??? ??? ?? ??? ???? ???? ??? ??? ??? ??? ???? ???? ?? ?? ??????, Corporate World ?? ????????? ?? ????? ??? Soil Health Card ?? ??? ?? ??? ???, ??? ????? ?? ???? ???? ????? ?? ??? ?? ???? ??? Per Drop, More Crop ?? ??? ?? ??? ???, ?????? ?? ???? ????? ??, ???? ?? ??? ???? ??? ?????? ???? ???? ??? ???? ??? ?????? ?? ??? ???? ???? ?? Corporate World ?? ????????? ?? ????? ???? ?? ?????? ?? ????? ??? ???? ???? ??? ?? ?????

?? Coal Auction ???? ???? Coal Auction ?? ???? ??? ??, ?????????? ?? ?????? ?????, ????? ??? ???? ????????? ????? ??? ????? ??, ?????? ??, ?????? ????? ??, ??? ??, ????????? ?? - ???? ????????? ?????, ?????? - ???? ???????? ????? ?? ?????? ?? ????? ???? ???? ???? ???? ??? ??? ???? ?? ??????? ?? ????? ?? ???? ???? ?? ?? ???? ???? ??? ???? ?????????? ?? ??????? ??? ?? ?? ????? ???? ?????? ???? ?? ??? ???? ?? ?? ?? ?? ?????????? ?? ??????? ????? ???? ?????? ??? ??? ???? ???????

?? ????? Coal Auction ?? ?? ???? ????? ?? ?????? ??????? ?? ??? ????? ??????? coal ???? ??? ??, ?? ????? ?? ????? ????? ????? ?? ???, ??????? ?? ??? ?????? ?? ??? ???? ?? ???? ???? ???? ??????, ???? ?? ?????? ?? ??? ?? ??? ?? ????? ?? ???? Corporate World ?? ??? ?? ??? ?? ?????

???? ????: ?? ??? ?? ????? ??????? ???????? direct ?? indirect ??? ?? ???? ?? ??? ????? ??? ?? ?????? ?????? ??? ???? ???? ???? ?? ??? ??????? ?? ???? ?? ???? ??? ???? ???? ???? ?? ??? environment ?? ???? ?? ???? ??, ????? ???? ???? ?? ???? ???? economic programme ?? ??? ?? ?????? ????? ????? ???? ???? ???? ??? ?? ???? ?? ???? ?? ???? ????? ?? ?????? ???? ??? ????? ???? ?? ?? ???? ???? ???? ?? ???? ??? ?? ????? ????? ??? ?? ???? ??? ?????? ?????? ?? ???? ???? ?? ??? ???? ?????? ?? ???? ?? ?? ??? ???

Skill India: ???? ?? ??? ??? ??, ??? ????? ???? ????? ???, ?? ????? ???????? ???, ????? mission ???, ????? ??? ?? ?? ????? ??? ??, ??? ???? ????? ???? ???? ????? ???, ????? ???? ?????? ?????? ?? ?????? ??? ?? ?? ???? ?? focus ???? ??? ?? ??? ?? - Skill Development. ?? ?? ?? ?????????? ?? ?? ?? ????? ??? ??, ????? ??? Demographic Dividend ??? ??? Demographic Dividend ??, ???? ??? ?????? ???, ?? ???? ??? ??? ???? ?? ?????? ????? ?????? ?? ??? ???? ???? ???? ??, ?????? ??? ???? ?? ?????? ??? ???? ???? ?? ??? ????? ??? ?? ?? ??? ?? ?? ???????? ??? ?? ???? ??? ????? ??? ?? ?? ?????? ?? ???? ???? ???? ???? ?? ??????? ?? ????? Skill Development ?????????? ?? ??????? ?? ??????? ????, ?? ?????? ????? ???? ???? ????, ????? ????? ???? ???? ????, ?? ?????? ?? ??? ?? ?? focus ???? ???? ????????? ??, ???? ???? ?? ?? ??? ????

Housing for All: ?? ??? ??? ?? ????? ??? ?? ???? ??? ?? Corporates ?? ????? ?? ???? ??? ???? ???? ?? ?? ???? ?? ????? ??, ??? ????? ?? ???? ??? ????? ???, ?? ????? ?? ??? ??? ????? ??? ?? 2022, ???? ?? ????? ?? ???? ???????? ?? ?? ???? ?? ??? ????? ?? ??? ??? ???? ???, ???? ??? ????? ?? ????? ??? ?????? ?????? ???? ?? ???? ?? ??, ???? ?? ???????? rule ?? ??????? ????, ?? ???? ?? ?????? ?????, ????, ?????, ?? ?????? ?? ?? ???? ?? ?? ?????, ?? ????? ?? ????????? ???? ??, ?? ??? ?? ?????? ?? ????????? ??? ?? ????? ?? ?? ????? ?? ???? ?? ??? ????

??? ????? ??? ?? ?? ?????? ?? ???? ??? ????? ?? ?? ??? ???, ???? ??? ?????? ??? ???? ???? ????? ?????? ?? ????? ???, ???? ????????? ??? ?? ???-??? analysis ???? ??, ????? ?? ???? ??? ??? 42% devolution ??????? ?? ???? ????? ??????????? ?? economy ?? ??? ????? ?? ????? ?? ???, ?? ???? ?? ????? ????? ?? ?? ??? ?? ????? ?? ??? ?????? ?? ????? ?? ????? ?? ??????? ?? ????? - ??? ?????? ?? ???? ??????? ?? ?? ?????????? ??? ????? ?? ??? ? ???? ??? ?? ???? ??? devolution. ?? ?? ?? ??????? ?? ???????????? ??? ?? Council of States ??? ???? ???? devolution ??? ??? ?? ???? infrastructure ??? ????, ????? ??? ????, ?? ????? ???? ?? economy generate ???? ???? ?? ?????? ?? ??? ????? ?????? ?? ?????? ????? ??????? ?? represent ???? ???? ???? ???? amount ?? ??????? ?? ??? ?? ?? ?? ?? amount ?? ????? ????? ???? ??? ????? ??? ??? ??? ????? ???? ??? ????? ??? ????, ?? ????? ???? ???? ?? ????????? ?? ???? ????, ?? ?? ???? ??? ?? ???? ????? ???? ?????, ???? ????? ??????

?? ??? ?? ???? ?? MUDRA ????? ?? ??? ??? ?? ??, Micro Units Development and Refinancing Agency. ?? ????? ??? ?? ????? ??? ??? ????? ??? ??? ?? economy ??? ????? ??? ?? ?? ?????? ???? ??? ??? ?? ??? ?? ?? ??????? ??? ???, ?? ?????? ?? ????? ???, ???-?????? ?? ???? ??? ?? ??? ?? economy ?? ?? ????? ???? ??? ?????? repair ???? ???? ????, ??? ?????? ????? ???? ??? ??, ??? ?????? ???? ???? ????, scooter repairing ???? ???? ????, ?????? repairing ???? ????, ???? polish ???? ???? ????, ?? ????? ???? ????, bread ????? ???? ???? - ??????? ??????? - ?? ??? ??? ???? ????? ???? ????? ?? ?????? ??? ??????? ??? ?? 11-12 ????? ????? ?? ?????? ???? ???? ?? ?? amount ???? ??! ???? ?????? ??? ?? ?? ???? ???? ??? ?? ?? ?? ???? ???? ???, ?????? ???? ?? ???? ?????? ??? ????? ?? sector ??? ?? ?? ???? ??? ???? ????? ?? ??? ???????? ???? ??, ???? ?? ???? ???? ?????

120% ????? ?? ?? ??????? ?? ?? ???? ??, ???? ???? ???? ??? ?? ??? ?????? ???? ????? ???? ??? ??? ???? ??? ???? ??? ?? ????? ?? ????? ?? ???? ?? ?? ?? MUDRA ??, ????? ??? ??? ???? ?? ?? ??????, ???? Institutional Arrangement ???? ?? ???? ???? ?? ???? ?????? ????? ?? ??? ???????? ?? ??? ????? ??? ??? ?? ?????? ?????? ?? ?? ???? ???? ????? ?? ???? ??, ?? ?????? ?? ??? ???? ????? ?? ??? ?? ?? ???????? ?? ?? ?????, ?? ??? ??? ??????? ?? ??? ?? ???? focus ???? ?? ?? ???? ??????? ?? ?? ?? ?? ???????? ?? ?? ???? ??? ?? ????? ??????

?? ??? ??? ??? ???? 54% ??? ??????? ????????? ??? ?? ??????? ???? ???, ????-???? ???? ??????? ????? ???? 46% ????? ??? ???? ?? ????? ?? ?? ??? ???? ???? ??? ??? ????? 60%, more than 60% ?? ?? ?? Scheduled Caste ?? ???, ?? Scheduled Tribes ?? ???, ?? OBC ?? ???? ???? ?? ???? ?? ???? ?????? ???? ?? ????? ?? ?? ??? ????? ?????, ??? ????? ??? ?? ?? ???? ???? ?????? ??? ???? ??? ???? ??? ???? ???? ??? ?? ???? ?????? ???? ?? ???? ??? ?????? ?? ??? ???? ?? ?? ???? ?? Institutional Finance ???? ??

?????? ??????? ?? ??????

???????????? ???? ??????? ????:
?????? ?????? ??, ?? ?????? ??????? ?? ??? ??? ???? ?????? ??? ???, ?????? ??? ???, ??? ?? ???? ??? ???? ??, ??? ??? ???? ??? ???? ??? ???, ?? ????? ????? ????? ???

?????? ?????? ??, 125 ????? ????? ??? ?? 29 ????? ??? ??? ???, ????? ??? Life Insurance ??? ?? ???? 19 ????? ??? ??? ???, ????? ??? Accidental Death Cover Insurance ?? ??? ???? ?? ????? ??? ??? ???, ????? ??? Organized Pension Scheme ?? cover ??? ???? ?????, BPL category ???, ??? ?????, ????? ?? ?? ?? ?????? ?????? ??, ????? 300 ????? ?? ???? ?? 1500 ????? ?? ?? pension ?? ???????? ??? ???? ?? ??? ???? ???? ??? ??? ?? ???????? ???? ??????? ??? ?? ?? ???? ???? ?????? ?? ?????? ???? ?? ??? ?? ???? ???? ??? ????? ?? ?????? ?? ??? ???? ?? ??? ????? ??? ?? ???????????? ??????? ???? ????? ?? ???, ???????????? ???? ?????? ????? ?? ???, ?? ??? ????? ????? ?? ??? ?? ???? ?? ??? ?????? ?? ?????? ???? ?? ??? ?????? ?? ??? ???? ?? ???? ???? ?? ?????????? ?? ???? ????? ????

????? ??? ????? ?? ????? ?? 18 ?? 70 ???? ??? ?? ????? ?? ???, ?? ???? ?????? ?? ?? ??? ????? ?? Accidental Death Cover ???? - ??? ????? ??? ?? ????? ??? ??? ??? ?????? ?? ???????? ?? ?? ???? ?? ???? ??????? ?? ????? ???? ?? ?????? ??? ???????????? ???? ?????? ????? - ????? ?? 330 ????? ???? ?????? ???? ???????? ?????? ?? ?????? ?? ?????, ???? ?? ?? ?? 18 ?? 50 ??? ?? ???? ?? ????? ?? ??? ?????? ??? medical test ???? ???? ???? insurance ????, ?? ?? ????????? ???? ??? ?? ?????? ?? ???, ?? ?? ???? 2 ??? ????? ?? ???? ?????? ????, ???? ?????? ?? ????

??? ????? ????? - ????? ???? ?? ?????? ??? ???? ?? ??? 60 ??? ?? ??? ?? ???? ????? ????? ?????, ?? ???? ?????, ??? ???? ?????, ???? ???? ?????, ????? ????? ????? ???? ????? ?? ?? ????? ??? ?????? ??? ??? 20 ??? ?? ???? ???? ?????? ?? ?? ??? ?? ???? ???? ????? ?? ????? ????? ?? 60 ??? ?? ???, ?? ???? 60 ??? ?? ??? ?? 248 ????? contribute ???? ????, ?? ?? 60 ??? ?? ??? ?????? ???????? ???? ???? ????? ?? ????? ???? ????? ?????? ?? ??? ???? ???? ????????? ?? ???, ?? ?? ????? ???? ????? ?? continued ?????? ???? ?? ????, ????? ???? ?????? ?? ?????? ?? ????? ?? ??? ????? - ?? ???????? ??? ???? ?? - ?? ???? ??????? ???? ????? ??? ??? ?? Social Security ?? ???? ??? ?? ?? awareness ?????, ??? ???? ?????? ?? ???? ????? ???? ?? ?? ???? ?? ????? ?????? ?? ??? ?? ????? ?? ??????? ?? ??? ??, ???? ???? ??? ???? ??? ???? ?? ?? ?????? ???? ???? ?? ?? ?? ?????? ?? ???? ??? ??... ????? ????? ?? ??? ???? ?? ?? ?? ??? ???? ????? ???? ???, ????? ?? ???? ???, ????? ??? ?? ???? ???? ???? ??? ????? ???? ??... ?? ???????? ?? ???? ????? ?? ?? ???? ??????? ????? ??... ??????? ??? ??? ????? ?? ???? ???? ?? ?? ??? ????? ???? ??, ??????? ??, ?? ????? ????? ?? ???? ??? ???????

?? ??? ?????? ???? ???? ?? Gold Bond ??, ?? ????? ?? ?? ????? ?? ?? ??? ???? ??? ????? ??? ?? ????? Gold ?? Hallmark ???? ? ???? ?????? Hallmark ?? ???? ??? ?? ?? ?? ????? ?? ?? ???? ????? ??? ?? Hallmark ?? Gold ???? ???? ?????? ?? ????? ?? coin ????, ?????? ????, ??????? ????, ???? ???? ?? emblem ?? ??? ?? ????? ?????? ??? ?? ????? ???? ?????, ?? ???? ??? ?? ??? ?????? ????? ???? ???-??? ??? ????? ???? ??, ?? ????????? ?? ???? ???? ???, ???? ???? ?? ???? ???? ???? ???? ?? ???? ???? ?? Sovereign Gold bank ?? ??? ???? ???? ?? ???? ??? ????? ???? 20 ???? ?? ???? ?? ??? ???? ??? ?? ????? ???? ????? ??? ????? ?? ??????, ?? ?????? ???? ?? 20 ???? ?? ??? ????, ??????? - ??? ???? ???, ??? ??? ???? ???

?? ???? ?? ?? ????? ???? ?? ???? ???, ?? Gold Monetization, ???? ??? ????? ???, ?? ?????? ?? ?? dead money ?? ?????? ??? ???? ??? ?? ??? circulation ??? ??? ?? ?? ??? ?? economy ?? ?? ???? ???? driving force ????? ??? ?? ????? ?? ????? ???, ???? ???? ?? ?? ??? ???? ?? ?? ????? ?? ??? ???? ???? ???? ?????? ?????-?? ?? ?? ???, ???? ??, ?? ???? ????? ??? ?????? ??? ????? ??? ???? ???? ???? ???? ?????? ??? ?? ?? ????? Dead Money ?? ?????? ?? Gold ?? ??? ??? ???? ??, ?? ???? ???? economy ?? boost ??? ????? ??? ?????? ?? ?? Sovereign Gold Bond ?? ??? ??? ????? ????? ???? ????? ???? ?? ?? metal ????????? ???? ?? ???? ?? ??? ??? ?? Gold ?? ???? ???? ?? ?? ???? ???? ?????? ?? ??? ?? ????? Gold ???? ????, ?? ???? ??? ?????? ?? ?????? ?? import-export ?? ?? ????? imbalance ???? ??, ???? ?? balance ???? ?? ??? ???? ???? ?????? ????? ?? ??? ????? ?? ????? ???? ??? ????? ??? ?? ???? ??? ?????

?? ??? ??????? ?? ??? ??? ????? ?????? ???? ?? ??? ????? ???? ?? ?? ????? ??, ?? ????? ???? ?? ?? ????? ??? ????? ??????? ?? ?????? ???? ????? ????? ??????? ?? ?? ?????? ???? ????? ???? ?? ???? ?? combination ?????, ???? ?? ???? ?? ???? ?? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ?? ????? ????? ????? ?? ?? ?? ?? ???? ??? ????????? ?? ?????? ???? ????? ???, ??? ????????? ?? ?????? ?? ??? ????? ????? ????

???? ?? ??????? ????? ??? ?? ?? ??, ?? ??????? ???? ?? ?? ?? ?????? ?? ?????? ?? ???? ?? ???? ????? ?????? ?? ??? ?? ??? ??? ??? ??? ???? ???? ??? ??? ????? ??, ??? ??? ??? ??? ?? ???? ???? ???? ?? ??? ?? ????, ?? transfer ?? ??? ??? ??? ???? ????? ???? ????? ???? ?? ???? ??? ?? ?? ???? ??? ??? ??? ???? ?? ???

2004 ??? ???? ????? ??? ??? 2004 ??? ????? ???? ?? ???? ?? ?? ?? ????? ????, Cabinet Secretary ?? ??? ???? ???

???? 2004 ??? ????? ??? ??? ???? seniority ?? ?????? ?? Foreign Secretary ?? ???????? ?? ???

2004 ??? ???? ????? ??? ??? ???? ???? ??? Home Secretary ?? ????? ???? ???

2004 ??? ???? ????? ??? ??? ???? ?????????? Defence Secretary ?? ???? ??? ????? ???? ???

???? ?? ????, ???? ??????? ???? ???????? ?? ?????? ??? ???? ?? ????? ???? ??? ???? ?? ??? ???? ????? ?? ????? ??? ?? ?? ?? Health minister ??, ?? ?? ?? ?? ????? ?? ?? secretary, polio ?? ??? UN ?? ?????? ??????? ?? ??? ??? ?? ??? ??? UN ?? ?????? ?? ??? ??, ?? ????? ??? ??? ???? ????? ???? ?? ????? ?? ?????, ?? ???? ???? ????? ????? ???, ?? ????? ??? ??? ??? ????? ????? ???? ??? ???

?? ????? ?? ?? ???? ??? ???? ????? ??? ?? ???? ???? ????? ?? ?? ?? ???? ?? ????? ?? ???? ??? ?? ???, ????? ????? ?? ??, Good Governance ????? ?????? ??? ???? ?? ?? ?? ??? ?? ?? ???, ??? ????? ???????? ?? ???? ?? ?? ??? ??, ??? ????? ????? ????? ??? ???? ???? ?? ?? ??? ??, ?? ??? ????? ????? ???? ????? ?? ?? ??? ??? ?? ???? ?? ????? ???? ????? ?? ???? ????? ???? ???

???? ?? ??? ??? ???? ??? ??? ???? ?? ?? ??? ?? ???? ????? ??, ???? ?? ????? ????? ???, ????? ???? ?? ??? ??? ???? ??? ??? ??? ???? ??????? ?? ???? ????? ???, ?? ???? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ?? ????? ?? ?? ??? ???? ??? ????? ???, ?? ?? ????? ?? ?? ????? ?? ??? ???? ?? ?? ??? ???? ???? ???? ?? ?? ?? ??? ???? ???? ??, ????? ?? ??? ??? ???? ?? ?? ?? ????? ?? ??? ??? ???? ?? ?? ???? ????? ???? ??? ?? ????? ????? ?????? ???? ?? ??????? ?? ????? ???, ?? ???? ?? ??? ????? ????? ???, ???? ??? ???? ????? ???? ??? ???? ???? ???

????? ????? ?? ??, Highway ????? ?? ???? ????? ????? ?? ??? ???? ????? ???? ?? ?? 350 ?? ???? projects Highways ??, ????? ????? ???? ???? ??, ?? ????? ?? projects, Highways ????? ???? ???? ??? ???? ?? Road cross ???? ????? ?? ???? ??, ???? ?? ??? cross ???? OverBridge ????? ??? 350, ?? ?? ????? ??, ?? ?? ?? ????? ????? ??? ???? ????? ????? Department ?? ?????? ?? silo ?? ???? ????, ????? ?? ??? MoU ???? ?? ???? ?? ???? ?? ???? Online Portal ??? ??? Online Clearance ???? ???? ??? 350 ????? ?? ???? ??? ???? projects clear ?? ?? ????? departments ???? ?? ??? ?? proposal ????, 60 ??? ??? clear ???? ?? ?? ???? ???? 60 ??? ?? ???? ?? ??? ??? process ??? ???, ?? ????? 22 projects ??? ?? process ??? ???? ?? ??? Good Governance, ?? ?? ??? ?????

?? ?????, ??? ??? ???? ????? ???? ???, ???? ?? ???? ???? ??? ????? ?? ??? ?? ??? ??? ???? ???? Per day 7.4 kilometer ?? Highway award ???? ??, ?? 5.2 kilometer per day achieve ???? ??? ????? ?? ????? ?? ????? ?? ??? ??? ??, ???? ??? ?? per day 18 kilometer ?? award ???? ???, ?? ?? ?? ?? ??????? ??, 10.1km per day ?? achieve ???? ???? Double! ??? ???? ???? ??, ????? ???? ???? ?? ???? ?????? ???

?????:

2013-14 - New line - UPA 390km.

New line 9 ????? - NDA2 410 kilometer.

2013-14 - Gauge Conversion - 585 kilometer.

9 ????? ????? - 700 kilometer.

UPA - doubling - 675 kilometer.

????? - 810 kilometer.

???? ?? ???????? ?? ?? ?? ??? ?? ???? ?? ??? ?????? ?? ???? ?? ???? ?? ??? ??, ?? ???? ?? ??? ???? ?? ????? ?? ???? ???? ??????? ???

????? ????? ????? - ???? ????? ?? ??? ?????? ??????? ?? ???? ?? ?????? ???? ???, ???? ??????? ?? ???? ??? ???? 660 ??????? ?? ?? ??? ?? ??? ?????? ?? ?? ???? ?????? ?? ??? ?????? ??? ??? ????? ?? ?? ???? ???????, ??? ?? ???? ?????? ???? ????? ???? ??, ????? ?? ??? ?????? ??????? ?? ?? ??? ???? ???????, ??????? ?? ????? ?????? - ??????? ?? ???? ??? ???? ??????-?? ??? ???? ??, ????????? ???? ???????? ??? ???? ????? ?????? ?? ??-?? ?? account ????? ???, ?? ??? ?? interest ???? ??, ???? ????? ?? ???? ????, ?? ?????? ????? ?? ????? ?? ??????? ?? ????? ???????? ?? ??????? ???? ?? ???? PDS System ?? ??? ???? ?? ???? ?? ????? ?? ?????? ??????? ?? ?? ?? ??? ?? ???? ???? ???

???? ??? ?????? ?? ????? ?????? ????? ???? ???, ?? ?? ??? model ???? ?? ??? ?????? ?? ??? ??? ???? ??? ????? ?? ??????? ???? ??? ????? ??? ????? Parliament ?? ???? ??????? ??????, ?????? ??, ???????? ICDS ?? Mid-day meal ???? ??????? ?? ??? ???? perfect ???????? ???? ??, ???? ?????? ?? ????? ???? ????? ????? ??????? ???? ??, ????? ?????? ??????? ??????? ?? ?????? ?? ???? ?? ???? ?? ??????? ????? ????, ??? ???? ???? ??, ?? ??????? ??? ????? ?? ????? ??? ???? ?? ????? ?? license ??, ???? ????? ?? ???? ?? ?? ???? ??? surrender ???? ??? ????? ??? ?? ???? ?? ???? ????? ??????? ??? ?? ??? ???? ????? ????? ????? ?? ??? ?????? ?? ?? ??? ???? ???? ???, ??? ????? ??? ?? ????? ???? ????? ????? ?? ?? ??? ??? ???????

Labour ?? ????? ??? ???? ????? ???? ?? ?? ?????? ?? ????? ????? ?? ?? ????? ????? ??, ???? ???? 27 ???? ????? Rupees, 27,000 ????? Rupees amount ???? ???? ??, ???? ??? ???? ???? ?? ???? ??? ?????? ??????? ???? ?? 50 ?? ??, ???? ?? 100 ?? ??, ???? ?? 200 ?? ??, ?? ?? ?????? ?? ?????? ???? ?? ??? ?? ???? ??? ???? ???? ????? ??? ?? ??? ??? ????? ?? 50, 100 ???? ???? ?? ??? ????, ???? ??? ?????? ???? ?? ????? ???? ??? ?? ??? ?? ???? ??? ??? ??????, ???? ????????? ?? ???? ??? ?????-????? ???? ??, ?????? ????? ??? 27,000 ????? ???? ??????? ?? ???? ???? ????

???? ????? ?? ?? ????? ????? ??, Universal Account Number UAN. ?? Universal Account Number ?? ?????? Laborers ??, ?? ???? ?? ?? ????? ?? ???? ?? Account Number ?? ??? ?? ?? ???? money ???? transfer ?? ?????? ???? ???? ????? 27 ???? ????? ??? ???? ??? ?????? ???? ????, ?? ?? ???? ??? ?????? ???? ?? ?? ?? ???? ??? ????? ???? ?? ???? ????? ???? ????? ?? ????? ?? ?? ????? ???? ????? ??? ?? ?? ???, ??? ????? ???, ???? ?? ?? ????? ??? ???? ?????? ??? ?? ?? ???? ??? ??? ???? ????? ??? ???????

???????????? ??-?? ????? ?? ???? ??? ??? ?? ??? ???? ??? ???? ?? ???? ??? ???? ???? ????? ????

???? ?? ?? ????? ?? Fertilizer ?? ????? ???? ?? ????? ??? ?? 112 lakh ton urea ????? ??? ?? ?? ?? ??? 170 lakh ton urea ?? ??? ?????? already ?? ???? ?? ?? ????? ?? ??? ????? ?? ???? ???? ?? ???? ???? ???

?? ???-??? MNREGA ?? ????? ???? ???? ????? ?? ??? ??? ?? ??? ?? ???? repeat ???? ???? ??? ??????? ?? ?? ????? ??? register ?? ??? ??, ??? ????? ?? ??? ?? ????? ??? ?? ?????, ???? ????? ????? ????? ???? ?? ??, ?? ??????? ???? comparison ?????? ???? ?? ??? ???? ???? ??? ????? ???? ??? ?????? ?? ?? ???? ?? ?? ???? ??????? ?? ??? ?? ?????? ?? ??????? ?? ??? ? ??? ?????? ?? ?? ??? ?? ??? ???? ?????? ??? ?? ???? ?? ???? ?????? ?? ???? ??????? ??? ???????? ??? ?????, ????? ?????? ????? ????? ?? ???? ????? ????? ????? ???? ???

UPA ?? 45 ????? ???, ???? ???? ????? ??? ???, 7 ????? ???? ?????? ????????? ????

NDA ?? 9 ?????? ??? 17 ????? ??? ????

???? 45 months ?? ???? 9 months?

UPA ?? 45 ?????? ??? 5,000 AADHAR number, MNREGA ?? ??? link ??? ??? NDA ?? 9 ????? ??? 8 ???, ???? ??? ???? ??? ??? ???? ???? ????, 45 ????? ?? ?? ???? 9 ????? ?? ?? ????

UPA ?? 45 ?????? ???, 1.7 ????? AADHAR Job Cards ?? ??? ????? ?? ??? ???? 9 ????? ??? ?? ??? 5 ????? ????? ?? ????????? ???? 1.7 ?? ???? ?????

?? ????? ???-???? ???? ??... ????? ??? ???? ?? ???? ????? ?? ???? ?? ?? ????? ?????

?? MNREGA ?? ??? ???? ???? 100 ??? ?????? ???? ?????? ?? ??? ??? ??, ???? ?????? ?? ??? ??? ???? ???????? ?? 100 ??? ?????? ?????? ???? ?? ?????, 2013-14 ??? average 42.5 ??? ?? ?????? ???? ??? 42.5 ???? 50% ?? ???? ?????? ????

100 ??? ?? ??????? ?????? ?? ???? 2013-14 ???? Only 6.35%. ????... ?? ???? ???? ???, UPA ?? ??????? ????? ??? ?? ?? ???? ???, MNREGA ??, ?? ?? ??????? ???? ?? ?? MNREGA ??? ???? ??? ??? ?? ?? ??? ????? ????? ???? ???? ???, ????? ??? ???? ??? Audit Report ???? ??? ?? ??????? ????? ??? ???? ?? ?? ???? affidavit ???

?? ???? ????? ?? ??, ???????, ???? ?????, ???????, ????, ????? ??? ???? ???, ??? ??! ??? ?? ???????? ?? ?? ?? ????? ??, ???? ?? ???? ?? ??????? ???? ?? ?? ?? ?????????? ??????? ?? ??????? ??????? ?? ???? ?? ????? ???? ?? ?????? ???? ?? ?? ???????, 9 ????? ??? ?? ??????? ?? ?? ????? ?? ?????? ?? ???? ??? ???

???? ?? ?????? ??????? ?? ?? ????????? ?? ????? ?? ??? ????????? ?? ?? ?????? ???? ?????????? ??? ?? ??, ????? ?????? ??? ?? ??? ?? ?????????? ?? ?? ????? ?? ??? 3,760 crore ????? ??? ?? ??? ????? ?????? ?? ??? ????? ?? ??? 3,506 crore ????? ??? ??? ??? ?????????? ??? 96% amount ???? ???? ???? ???? ?????? ???? ???? ????????? ??, ?????????? ?? ?????? - ???? ?????? ?? ??? ?? ????? ?? ??????? ??? 1,629 ????????? ????? ?????? ?? 2,323 ?? ?? ????? ??????? ?? ?? ??? ?????? ??? ?? ????? ?? ???????? 1,42,000 ???????? ???? ?? ?????? ?? ???? ?????? ??? ??????? ???? 9 ??? ?? ?? ?? 12 ??? ?? ?? ?? ???? 561 Milk Co-operative Societies ?? ???????? ???? ????? ????? ??????? ??? 40 ???? ????? ??????? ?? ?? 55 ???? ?? ?????? ?? ?? ??? ?? ?? ????? ?????? ?? ??? ?? ??? ???? ???? ????? ???, ???? ???? ??? ??, ???? ??????? ??? ???? ???? ???? ????? ???? ?? ????? ?????? ?? ??, ?? ???? ?? ?? ??? ?????? ??, ?? ???? ???? ??? ??? ????? ?????????? ???? ????? part ?? ???? ??????? ????? ???? ?? ???

???? ?? ????? ?? ?? ????? ???? ??? ??? ?? ??? ?? ???? ???? ??????? ????????? ???? ?? imported ideas ???? ?? ??? ????? ?? ????? ???? ????? ???? 30 ??? ?? ?????? ????? ??? ???? ??? ???? ?? ???? ????? ?? ?? ?????? ?? ??? ???? ???, Derek, ???? ??? ???? ???? ???? ?? ???? ?? ???? ??, ????! ???? ?? ???? ??? ??? ????? CR ???? ??? ???? ?????? 30 ?????? ??? ?????? ?????, ?? ?? ??? ?????????? ??? ???????? activity ?? capital ??? ???? ??? ???????, ??? ?? ???????? ??????? ?? ??? ??? ???? ????? ??, ?? ???? ?? ???? ???? ?? ???? ???? ????? ???? ??? ??? ?? ????? ????? ??? ?????? ????? ??? 30 ??? ???, ?? minus ?? ????? ???? Industrial Output ????? ?? ?????? 1980 ??? 10% ??, ?? 4% ? ???? 1976-77 ??? ??? ??????????? ??? ?? 7.6% ????? ??? ??, ?? 2008-09 ??? ????? 4% ?? ??? Agricultural Growth 1966-76 ??? ?????? ????? 17.3% ?? ?????? ??? ?? ?? 2001-07 ??? 7.8% ?? ??? 2007 ??? NSS, National Sample Survey, ??? ???? ??? ?? starvation ??? ?????? ????? ??? ???? ?????? ??? 60% ??????? ??? ???????? ?? ??? functional toilet ???, ???? National Average 75% ???

????? ?? ??????? ?? ?? ?? ??? ??? ?? ???????? ??? ?? ?????? ??? Nokia ?? ?? ??????? ??, ?? ??? ?? ???? ????? ??? ??? job creation ????? ???????? ??, ?? job creation ?? ???? ??? ?? ????? ??? ??? ????, ?? ??? job creation ??? ???? ??? ????? ?? ?? ???? Make in India ?? ????? ?? ??? ?????? ?????? ?? infrastructure ????? ??? ??? ?? ??? ??????, ?????? ?? ??????? ??????, ?? ?????? ?? ????????? ?? ?????? ?? ??? ???? infrastructure ?? ?? ???? ??????

?? ??????? ??????? ?? ?? ?????? ??? Nokia ?? ?? ???????? ??? ?? ??, ???? ????? ?????? ?? ??? 25,000 ????? ?? job ??? ???, ???? ????? ?????? ?? ?? ?? ????? ??? ???? ????? ??? ?? Nokia ?? ?? ????????? ??? ?? ??? ??, ?? ????? ?? ???? ???? ??? ??? ????? ????? ?? ????? ?? ???? ???? ?????? ??? ??? ???? ????? ??? ??? 25,000 ??? ???? ???????? ?? ??? ???? ????? ??? ???? ??????? ?????? ??? ?? ???? ?? ???? ??? ?????? ???? ???? ??, ?? ?? ?????? ?? ?????? ???? ?? ??? ???? ????? ??? Nokia ??? ?? ???? ?? ?? ????? ?? ?????? ????? ??????? ?? ????? ??? ?? ??????? ?? ??? infrastructure ?? ?? ???? ????, ?????? ?? ??? ???? ???? ?? ???? ????? ?? ?? ???? ??? ?? ?????? ???? ?? ??? ????? ?? ??? ????

?????????? ?? ?? ???? ??????? ??? Digital India ?? ??? ??? ??? ?????? ?????? ??, ?? ??? ??? ?? ?? ???? ??? ?? theory ?????? ??? ???? ?? - haves and have-nots ??? ??? ????? ??? ??? ???? ????? ??? Digital Divide ?? ????? ?? ???????? ?? ?? ???? ?? ???? ??? ?? ????? ???? ??? ?? ??? ??? Digital Divide ?? ?????? ???? ???? ???? ?????? ?? Digital Divide ???? ? ??, ???? ??????? ??? ?? ?? ?? ??? World create ??? ??, ????? ???? ?? ???? ??????? ?? ?? ???? ?? ??? ?? ???? 90 ????? ?? ?????? ?????? ??? ???, ?? ????? ?? ????? 100 ????? ?? ????? ??????? ?? Mobile Governance ?? ?? ???? ????? ????

???? ?? ???? ??????? ?? ?? Mobile ?? ???? ???????? ???? ?????

?? ???? ???, ??? ?????? ?? Digital India ?? ?? ??? ???? ???, ?? North-East ??? ???? ?? ???????? ???????? ????? ??? ??? ???? ???, ???????? ???? ??? ????-???? ???? ???? ????? BPO Centers ????????, ?????, ???????, ??????, ????????? ???? ?????, ?? ????? North-East ?? ?? ???????? ?? ??? ?? ???? ?????? ????? ????? ?? ?? ?? ?? ???? ??? ?? ???, ???? ????? ?????? ?? ?? ?? ?????? ?? ???????? ?????

Black money ?? ????? ??? ???? ???? ????? ???? ??? ??? ?? ???? ?? ?? ??? ??? ???? ??? ???? ?? ????? ???? ??, ????? ?? ????? ???? ??, ?? ?? ????? ???? ??? ?? ?? ??? ???? ?????? ?? ?????? ??? ??? ?? ??? ????? ??? ?? ??? ??? ??????? ????? ?? ??? SIT ????, 2011 ???, ??? ??? ??? SIT ??? ????, ??? ??? ???????? ???? ???? ?? ?? ???? ?? ??? ??? ??? ?? ???? ????? ???, ???? ????? ????, ?? ???? ????? ????? ?? ???, ?? ??? ????? ???? ???? ??? SIT ?? ???? ?? ????? ?? interest ??? ??? ?? ??? SIT ?? ????, ?? ?? ??? ??????????? ??? ????, ?? ?? ????? ???-???? ?? ?? ??? ???? ?? ?? ??? ???? ?????? ?? ??? ????? ???, ??? ?? ??? ??? ??-?? ??? ???? ??? ???? ?????? ?? ???? ?? ?? ??? ?????? ?? ?? ?????? ???????? ???? ????? ???? ???? ???? ?? ???? G-20 summit ?? ??? ??, Switzerland ?? ??? dialogue ?? ??? ??, ??????? ?? ??? MoU ???? ?? ??? ??, ?????? ?? ????? ?? ??? information exchange ?? ??? ?? MoU ???? ???? ?? ??? ???? ?? ?? ??? ?? ??? ??? ???? ??? ???, ??????? information ?? ???? ????? ???? ??? ???????

????? ???, ???? ?? ???????? ?? ????? ??? ???? ??? ?? ??????? ??, ?? ??, ???? ??????? ???? ?? ??? ?????? ???? ?? ???? ?? ????? ?? ????? ????? ????? ???? ?? ??? ??? ?? ??? ?? ?????? ???? ???? ?? ????? ?????? ??, ?? ????????? ?? ?? ???? ?????? ?? ???? ???? ??????

???? ?? ????? ??? ?????? ??????? ?? ???? ???????? ?? ????? ?? ??? ?? ?????????? ?? ??? ??, ??? ???? ??????? ?????? ???, ?? ???????? ??? ??????? ?? ????? ??? ?? ??? ??, ????? Day One ?? ??? ??, ?? correct ???? ?? ??? ????? ???? ????? ?? ??? ??, ????? ?????? ??, ??????? ???? ????? ??? ?? ?? ??, ?? ?? ??? ???? ???? ?? ???? ???? ???? ??? ??? ????? ?? ?? ???? credit ?? ??, ????? ??? ?? ?? ??? ??? ?? ???????? ????? ?? ??, ????? ?? ???? ????? ?? ???? ??? ?????? ?????? ?? ??? ??? ?????, ????? ?? ??? ??? ?????? ?? ??? ???? ?????? ??, ?? ??????? ?? ???? ????? ???? ??????

???????????? ???? ?????? ????? ?? ??? ???? ????, ??????? ?? ???? ???????? ????, ?? irrigation ?? ??? ???? ???? ?????? ???? ????? ???? ????? ???? ?? ???? ???? ?????? ???? Rural Housing ???? ?? ?????? ?? ??? ?? ????? ?? ?? ???? ?????? ?? ???? ????? ?? ???????? ??????? ????? ??? ???? ??? ?? ????? ?????, ???????? ???? ?? ???????? ?? ? ??????, ?? compensation ?? ???? ???? ??? Compensation ?? ???? ?? ???-?? ?? ??? ???? ?? ???? ?????, ???? ???? ???? ??? ????? compensation ?? ??? ??, ??? ???? ?? ????? ???? ???? ?? ?? ? ???, ????? ????? ???? ??? 2013 ???? ??? ????? 2014 ?? ????? ??? ???? ???? ??????? ??? ????? ????? ???, ???? ???? ???????? ?? ????? ??, ???? ??? ????? ?? ??? ?? rules ????, ?? rules ?? ?????? ?? compensation ???? ?? ?? ???????? ??? ?? ?????

???? ?? ???? ?????????? ???????? ?? ?????, ????? ????? ????? ???? ???? ?? ??? ?? ??????? ?? ??? ?? ????? ?? ??? ??? ???? ???????, ??? ????????, ?????? ?? ??? ???? ?? ??? ???? ??????? ??, ???? ?????? ????? ?? ??? ??? ??? ??... ?? ??? ??????? ?? ???? ????? ?????? ??, ?? ?? ?? Council of States ??, ??????? ?? ????? ???? ?? ???? ?? ??????? ??? ?? ?? ??? ?? ???? ?????????? ?? ?? ??????? ?? ?? ??????? ?????? ?? ??? ?? ?? ?? ?? ????? ??? ?? ??? ??, ????? ????????? ??? ????, ?? ??? ????? ?? ??????? ?? ???-????????? ?? ?????? ???????? ???? ?? ?????? ??? ???

????? ?????, ?????? ??? ???? ???? ????? ?? ??? ??? ?? ?? ?? ??? ???? ??? ?? ??? ???? ???????? ???? ???? ?? ??? ????? ????? ?? ?? ????? ?? ????? ??? ?? ????? ?????? ?? ??? ??????? ?? ?? ????? ?? ????????? ????? ? ??, ????? ??? ????? ?? 1894 ?? 2014 ?? 120 ??? ?? ?? ??? ?? ????? ?? ????, ?? ??? ?? ????? ?? ???? ?? ??, ????? ?????-??? ?? ????? ?? ???? ?? ??? ???? ??? ????? ??? ?? ??????? ?? ????? ???? ??, ???? ??????? ???? ??, ???? ??????? ????? ????? ???? ???, ???? ???? protection ???? ?????, ????? ?? ???? ????? ?? ???? ??? ?????? ????? ?? ???? ?? ???? ????? ???

?? ????? ???? ?????? ???? ??? ???? ???? ???? ??? information ?? ???? ??? ??, ????? ???? ??? ? ?? ??, ????? ????? ??? ?? ? ????? ????? ????? ??????? ?? ????? ??? ?? 67% coverage ?? ?????? ??, ????? ?? ??? ?? ?? ???? ?? ????? ?? ?????? ???? ??? ????? ????... ??? ???? ?? 67 ?? 40 ???? ???? ??? ??? ????? ??? ?? ??? ??? ???? ??, ?? ???? ???? ?? ?????? ?? ???? ? ????? ???? ?? ?? ????? ?? ?? ????? ? ????? ?? ?? devolution ??? ?? ???? ?? ??? ???? ??? ?? ?? ?? Food Corporation of India ?? restructuring. ????? reports ?? ????? ??? 50 ?????? ?? ??? ???? ?? ?? ???? ???, report ?? ???? ?? ???? ???? ??, ????? ???? ?????? ????? ??? ????? ?? ?????? ??? ???? ????? ???? ?? ??? ????? ??? ?? ????? ?? ?????? ?? ????? ??? ??? ???? ????? ??? ??, ?? ?? devolution ?? ???? 42% devolution ?? ????, ?????? ????? ??, ????? ??, 22,000 ????? ????? ?????? ??????, ????? ?????? ?? 15,000 ????? ????? ?????? ??????, ?????? ?? 8,000 ????? ????? ?????? ??????? ???? ???-???... ??? ??? ?? ??? ???? ???, ????? ??? ?? ??? ????? ??? ?? ?? ???? ???? ??? ??? ?? ????, ???????? ?? ? ?????... ???? ??? ??? ??, ???? 42% ??? ??? ???

?? ???? ???? ??? ???? ?? royalty ???? ???? ???? ?? ?? ??? ?? ???????? ?? ????? ?? ??????? ?? ????? ???? ??? ???? ?? ???? ?? Coal Auction ??? ??? ???? ???? ?? ???? ??? ???? ?? ?? ?? States ?? ??? ???? ???? ??? ?? ?? 19 Coal mines ?? auction ??? ?? ?? 1 ??? ????? ?? ?????? ??? ????? ????? ??? ?? ????? ?? ?? ??????? ?? ??? ???? ???? ??? ?? ????? ????? ?? ?? ??????? ?? ??? total ?? amount ??, ???? bulk 62% ??????? ?? ??? ????, ????? 38% ?????? ?? ??? ????? ?? ???? ?????? ?? ??? ??, ?? ?????... ??? ??? ???? ???... ?? ???? verify ?? ?????...

???? ?? ???? ???? ?? ????? ???? ?? ?? ????? ?? ??? ????? ???? ??? ?????? ???... ?? ?? ????? ????, ?????? ?? ???? ?? ?? ?????? ??... ?? ?????? ???-??? ??????? ??? ???? ??? ??? ???? ??? ?????? ?? ???? ?? ?????? ???, ?? ???? ?? ??? ??? ??? ??? ???? ?? ????? ?? supreme ?????, ?? ?? ????? ????? ???? ?? ?????? ??? ??? ??? ??????? ?? ??? ?? ?? ?? ?????? ????? ??? ???? ??? ?? ??? ?? ???? ?? ?? ?????? ?? ??? ???????? ???? ?? ???????? ?? ?????, ?? ????? ????? ?? ???? ?? ??? ?? ?? ????? ?? ??? ?? ??? ??, ???????????? ???? ?? ??? ?? ??? ??? ??????? ??????? ?? ????? ??? ????? ??? ??? ?? ?? ?? ?????? ?? ??? ???? ?????? ????? ????? ???? ????????? ?? ??? ????? ???? ????? ?? ????? ????? ???? ?? ???? ?? ?? ??? ?? ?? ?? ?????? ?? ??? ???? ?????? ???????, ?????? ?? ??? ???-????? ??? ??????? ????? ?? ??? ?????? ?? ???? ???? ???? ????? ?? ??? ?????? ?? ?? ?????? ?? ??? ????? ???? ???? ??? ????? ????? ?????? ??, ??? ?????? ?? ?????? ??? ???? ?? ????? ????

??? ???? ??? ?? ?????? ?? ??? ??? ?? ?? ???? ???? ????, ??? ??????????? ?? ???? ????? ?? ????? ???, ??????????? ?? ????? ??, ?? ???? ???? ???? ??? ?? ????? 9 ?????? ??? ?????? ?? ?????-????? ????? ??? ???? ??? 12,000 ?? ???? ?????????????? ?? ???? ???? ??? ??? ????? ???? ?? ????? Nurses ????? ??????????? ?? ???? - ???? ???? ???? ???? ???? ?? ?? ?? - ?? ????? ???? ??? ????? ???? ?? ?? ???? ?? ???? ???? ???? ?? ???? ?? ???? ?? ???? home State ?? ????? ?? ???? ???? ?? ?? ?????? ?? ????? ?? ???? ???

?? ????? ????? ??? ?? ???? ????... ????? ?? ?????? ????? ?????-?????? ?? ???? ?? ??? ??? ??? ?? ??? ?? ??????? ?????? ????? ??? ?? ??? 125 ????? ?????????? ?? ?? ??????? ?????? ????? ???? ?????-?????? ??? ?? ????? ??? ?? ?? Common Minimum Programme ?? ???? ?? ??? ?? ?? ????? ????? Common Minimum Programme ?? ???? ??? ???? ?? ???? ?? ?? ???? ?????? ??? ???? ?? ????? ??????? ?? ????? ??? Zero Tolerance Policy ?? ???? ?? ?? ????? ??? ??????? ?? ?????, ???? ?? ?? ??? ???? ??, ?? ???? ?? ???? ???? ???? ??????, ?? ??? ????? ??? ?? ?? ??? ???? ??? ???? ??????? ????? ???????, ????? ??????? ???? ???? ??? ??????? ?? ???? ?? ?? ??? ????

?? ????? ??? ?????, ??? ??? ??? ???? ?? ?????? ?? ???????? ?? ? ????? ???????? ?? ??-???-??? ?? ?????? ??, ????? ?? ?????? ?? ??? ???? ???? ??? ??, ?????? ?? ???? ???, ?? ???? ?????? ?? ???? ???? ?? ??? ???????? ????? ???? ?????? ?? ???????? ?? ???? ???? ??? ?? ????? ?????????? ??? ??? ?? ????? ????? 50 ??? ?? ?? ??? ??, ???? ????? ????? ??? ?????? ?? ???????? ?? ???? ??? ?? ???? ????? ???? ????, ???? ?? ??? ?? ??? ????, ?????? ?? ???????? ?? ??????? ???? ???? ?? ????? ?????, ?? ?? ???? ????? ?????? ?? ???????? ?? ????? ?? ?? ?? ?????? ?? ???????? ?? ????? ?? ????? ?? ??? ?? ???? ?? ?????? ?? ??? ????????? ??? ???? ?? ????? ??? ??? ?? ??? ?? ??? ?? ?????? ?? ?? ??? ?????? ?? ???? ?????? ??, ??????? ??????? ?? ??????? ?????? ????? ??? ?? ?????? ?? ??? ?????????? ?? ????? ?? ?? ???????? ????? ??? ??? ???, ???? letter and spirit ?? follow ???? ?????? ????? ??? compromise ???? ???? ?????, ?? ??? ??????? ?????? ??? ?????????? ???

??? ??? ?? ??? ??? ?? ????????? ???? ??? ?? ?? ?? ????? ?? ?????????? ?? ?????????? ?? ?? ??????? ??, ??????? ???????? ??, ????? ????? ?? ??? ???? ??????? ???? ????

 

Don't miss the most important news and views of the day. Get them on our Telegram channel

First Published: Mar 03 2015 | 12:20 AM IST

Explore News